Neuropatische pijn en massage therapie.

Neuropatische pijn (NPP) is zenuwpijn wat chronisch wordt als je langer dan 3 maanden dezelfde klacht hebt. Je hoort vaak van mensen met chronische pijn dat ze ermee moeten leren leven of dat het tussen de oren zit wat weer veel opstand en boosheid geeft. Wist je dat zeker 20% van de mensen van 18 jaar en ouder last heeft van chronische pijn. En vaak is de pijnschaal van 0 (geen pijn) tot 10 (ernstige pijn) 8 of hoger (Visual Analogue Scale VAS). Zeker 60% ondervindt dagelijks beperking door deze last.

Nu is er ook nog onderscheid te maken tussen acute pijn en chronische pijn. Acute pijn heeft een reversibele oorzaak. Wanneer je bijvoorbeeld je been gebroken hebt, wordt deze in het gips gezet, en na een tijd rust en oefeningen kan het been weer functioneren. Bij chronische pijn is het een ander verhaal.

Chronische pijn is door de continue pijnstimulus onder te verdelen in nociceptieve pijn (weefselpijn), neuropatische pijn (zenuwpijn), pijn van psychologische oorsprong en een combinatie van deze drie (mengpijn).

De definitie volgens de International Association for the Study of Pain (IASP):

Pijn is een onaangename sensorische en/of emotionele ervaring die al dan niet verband houdt met actuele of potentiële weefselbeschadiging, of wordt beschreven in termen van een dergelijke beschadiging.

Of het nu acute of chronische pijn is, pijn is altijd subjectief en wordt door iedereen anders ervaren.

Meer onderwijs in pijn.

In november 2010 heeft prof. Dr. Frank Huygen, anesthesioloog en pijnspecialist in het Erasmus MC de Regieraad Kwaliteit van Zorg, om een forum verzocht. Dit omdat chronische pijn in vergelijking met andere chronische aandoeningen veel vaker voor komt. Het kost de patiënt veel kwaliteit van leven en de maatschappij veel geld. Pas 10 jaar terug is hierover gesproken. Chronische pijn is heel lang niet serieus genomen en wordt door de International Classification of Diseases (ICD) niet erkend als ziekte. Hierdoor is deze pijn eigenlijk altijd onderschat geweest. In Nederland wordt zelfs gedurende de gehele verpleegkundige opleiding slechts 0-15 uur in pijn onderwezen. Je begrijpt dat er nog steeds onvoldoende kennis is over chronische pijn en over de behandeling hiervoor en komen deze mensen gemiddeld bij 6 verschillende behandelaars uit. Deze nemen soms door deze onwetendheid de verkeerde stappen, waardoor het herstel van deze pijn uitgesteld wordt of zelfs niet meer mogelijk is.

Voordat ik uitleg wat massage voor neuropatische pijn kan doen, ga ik even kort uitleggen dat neuropatische pijn in een heel breed spectrum valt.

Hoe ontstaat neuropatische pijn.

NPP is een aandoening aan de perifere zenuwen die verbindingen vanuit het centraal zenuwstelsel leggen van en naar de organen en weefsels. Dus verantwoordelijk voor het gevoel (sensibel) en beweging (motorisch) welke overal in het lichaam zitten. Het perifere zenuwstelsel ligt buiten het centraal zenuwstelsel, welke bestaat uit de grote hersenen, kleine hersenen en het ruggenmerg.

De zenuwen in ons lichaam geven prikkels door aan de voorste kwab in onze hersenen waardoor we bijvoorbeeld kunnen ruiken en zien, maar ook pijn waarnemen. Dit heet het somatosensorisch systeem. Een pijnprikkel betekent eigenlijk gevaar, een waarschuwing dat er iets aan de hand is. Als dit aangetast en/of verstoord is en de pijnprikkel niet acuut, dus wat niet tijdelijk is, noemen wij deze situatie neuropathie.

Afhankelijk van de aard van de aangedane zenuw kan neuropathie het bewegen, de waarneming of de autonome functies (onwillekeurig, dus bijvoorbeeld de beheersing van een orgaan zoals de blaas) verstoren.

De pijninformatie (de prikkel) wordt via de zenuwbanen doorgegeven aan het ruggenmerg en tenslotte aan de hersenen. De hersenen verwerken de lichamelijke informatie en nemen de prikkel waar en reageren hierop. Dit kan met reflexen, maar ook met o.a. tintelingen. En aangezien de hersenen tussen de oren zitten, zit pijn inderdaad ook tussen de oren. Alleen niet op een vrijwillige basis. Er is ook vaak door onvoldoende informatie de angst dat mensen denken dat je de klacht verzonnen hebt of aangedikt hebt. Maar er wordt pijn ervaren, dus de pijn is er! Doordat de nociceptoren uitgeput raken, wordt de pijnprikkel niet meer gefilterd en voel je daadwerkelijk pijn.

Acute pijn is belangrijk voor het lichaam om ons te waarschuwen dat er iets in ons lichaam niet in orde is. Chronische pijn heeft die functie niet meer, en is ook niet gevaarlijk voor het lichaam, alleen maar heel vervelend.

Oorzaak Neuropatische pijn.

Er zijn 4 categorieën waarin neuropatische pijn kan worden onderverdeeld:

Ziekte.

Bijvoorbeeld diabetes mellitus. Door te lang te hoge bloedsuikers in het bloed kan schade ontstaan aan de zenuwen in de voeten (perifere neuropathie). Ook een tekort aan vitamine B of een gebreksziekte, waarbij voedingsstoffen niet goed worden opgenomen (bijvoorbeeld door overmatig alcoholgebruik) kan tot zenuwbeschadiging leiden. Maar ook infectieziekten, zoals gordelroos, lepra of hiv en ook auto-immuunziekten en kanker kunnen de zenuwuiteinden op scherp zetten.

Schadelijke stoffen.

Denk hierbij aan medicijnen die als bijwerking beschadiging aan de zenuwen veroorzaken, zoals chemotherapie, TBC medicatie of bepaalde giffen zoals rattenkruid of loodvergiftiging.

Druk op zenuwen.

Door een uitstulping van een tussenwervelschijf in het ruggenmerg (hernia), een carpaaltunnelsyndroom, een tumor of gebroken rib kan beschadiging of druk op de zenuw worden gegeven. Dit wordt neuralgie genoemd.

Trauma.

Zenuwen kunnen beschadigd of doorgesneden worden wat als een combinatie van weefselpijn en zenuwpijn kan worden ervaren.

Zoals je ziet zijn er meerdere oorzaken waardoor neuropathie kan ontstaan.

Verschillende waarnemingen.

Neuropathie hoeft niet altijd pijn te geven. Ik heb het opgedeeld in 3 typen:

Sensorische neuropathie.

Aantasting van een gevoelszenuw, veroorzaakt door bijvoorbeeld medicatie of verkeerde voeding. De aangetaste gebieden kunnen tintelingen, pijn of gevoelloosheid geven.

Autonome neuropathie.

Dit wordt ook wel het onwillekeurig zenuwstelsel genoemd. Hierop hebben wij geen bewuste controle, zoals de darmbewegingen, zweetproductie of bloeddrukregulering. Dit is een complex systeem wat kan leiden tot lage bloeddruk, incontinentie, obstipatie, diarree en impotentie. Langdurig diabetes kan ook het autonome zenuwstelsel aantasten.

Motorische neuropathie.

De motorische zenuwen komen uit het centraal zenuwstelsel vandaan en lopen naar de spieren om deze in beweging te zetten. De spieren die verwant zijn aan de beschadigde zenuw kunnen verzwakken en uiteindelijk slinken. Hierdoor krijg je verlies in kracht en beweeglijkheid.

Een persoon met zenuwpijn kan één of meerdere soorten symptomen hebben:

1. Een dof, zwaar en moe gevoel in de (beide) armen of benen.

2. Minder kracht of uitval in de armen of benen.

3. Tintelingen, jeuk (het lopen van mieren-effect) en prikkelingen.

4. Branderige en zeurderige pijn.

5. Stekende pijnscheuten.

Wat kan een massagetherapeut voor mensen met NPP betekenen.

Er zijn verschillende therapieën met medicatie en verschillende artsen en therapeuten die je leren hoe je het beste met pijn om kan gaan. Maar vaak werken deze allemaal unidimensionaal. Hierbij wordt er vanuit één aspect gemeten en behandeld.

De WHO (World Health Organization) heeft bepaald welke stappen er gezet moeten worden in de voorgeschreven medicatie. Hiervoor gebruikt men de pijnladder.

Ik ben van mening dat een multidimensionale aanpak, van meerdere kanten op verschillende manieren de pijn samen met de cliënt zelf, het beste werkt. Hierbij wordt de pijn en emotie niet gescheiden. Loeser heeft hiervoor een model ontwikkeld waarin hij onderscheid maakt in de bron van de pijn, de gewaarwording, de beleving en het gedrag. Een massagetherapeut kan hierin, samen met een arts, heel veel betekenen voor deze mensen om de beheersing van de pijnervaring en de kwaliteit van leven aanzienlijk te verbeteren.

Onderzoek naar effecten van massagetherapie op NPP.

Volgens Cecilia Norrbrink (professor in pijn uit Denemarken) en Thomas Lundeberg (professor in pijn uit Zweden) is er met behulp van acupunctuur en massagetherapie nog verbetering te bereiken in het verminderen van pijn. NPP is in het algemeen heel moeilijk te behandelen omdat deze zo complex is. Vaak zijn er meer pijnlijke plekken dan alleen de oorspronkelijke pijnbron.

Voor dit onderzoek is op vrijwillige basis gewerkt met 30 verschillende personen met chronische neuropatische pijn aan het wervelkolom. Denk hierbij aan beschadigingen aan de zenuwen die vanuit het ruggenmerg lopen. 15 personen werden behandeld door middel van acupunctuur en 15 personen met een rustige massage. Beide groepen werden 2 x per week behandeld, 6 weken lang. Daarna werd er geëvalueerd en na 2 maanden nog een keer.

Eerst wordt er een basisniveau bepaald van hoe de pijn in het algemeen op dat moment is, maar ook de nachtrust, depressieve gevoelens, angst, plezier in het leven, kunnen omgaan met de pijnsituatie en ook hoe heftig de ergste pijn is. Hierbij werd ook rekening gehouden met eventuele externe situaties die invloed konden hebben op de therapie.

De resultaten werden gemeten door middel van o.a. de VAS en de Patiënt Global Impression of Change Scale (PGIC). Dit is een vragenlijst waarbij de patiënt zijn globale perceptie van verandering inschat op schaal van 1 (veel beter) tot 7 (duidelijk slechter).

Gebleken is dat deze therapieën goed vol te houden zijn en dezelfde resultaten geven als het gebruiken van medicatie. De pijninterferentie (vermindering) is op alle gebieden verbeterd: van de ergste pijn, de pijn op dit moment, de algemene pijn, het dealen met de pijn, de onplezierige pijn, de angst, de depressieve gevoelens en de nachtrust. Met als fijne bijkomstigheid dat hier bijna geen bijwerkingen aanwezig zijn.

Samen met medicatie zoals een opiaat of antidepressiva wordt deze aanpak geadviseerd. Zo is het mogelijk om met minder medicatie in combinatie met een massagetherapie (acupunctuur kan ook eventueel via acupressuur) een aanzienlijke vermindering te bereiken. Volgens Ellen M. Hagen en Tiina Rekand van Institute of Clinical Medicine, University of Bergen – Noorwegen, is het advies dan om verschillende medicatie voor te schrijven om een beter en breder resultaat te krijgen.

Het is ook van belang dat de cliënt met regelmaat zich blijft laten masseren. Eigenlijk een soort onderhoudsbeurt waarbij je aan jezelf werkt. Werk dan samen met de massagetherapeut aan de verwerkingsprikkels in je brein. Dit omdat de hersenen de pijn weergeven. Neuroplasticiteit (het vermogen van de hersenen om te herstellen en herstructureren) signaleert pijn die niet meer aanwezig is (die geen acute pijn meer is). Door je lichaam te leren ontspannen en de pijn te leren loslaten, wordt de pijn anders in de hersenen geregistreerd. Om dit iets duidelijker uit te leggen; denk aan een brandende kaars. Wanneer je je vinger brandt aan een kaars, wordt deze pijn geregistreerd in je hersenen. Wanneer je de volgende keer weer een brandende kaars ziet, ervaar je deze pijnervaring bewust of onbewust opnieuw aan je toen verbrande vinger.

Kortom, de pijnbeleving is voor een groot deel ook afhankelijk van de spanning in je lichaam.

Toch blijft het behandelen van NPP voor zowel de artsen en therapeuten als de patiënt zelf een uitdaging.

Waarom kan een massagetherapeut zoveel voor je betekenen.

Ik vertel je dit nu niet om reclame te maken voor een massagetherapeut, maar uit eigen ervaring.

Dit omdat ik zelf een lange geschiedenis heb met zenuwpijn. Op mijn 18de kreeg ik mijn eerste ongeluk, waarbij er schade ontstond aan mijn wervelkolom. Na ongeveer een jaar te blijven tobben met pijn had mijn lichaam zelf aan de noodrem getrokken. Ik heb toen bijna een jaar plat gelegen met heel veel zenuwpijn en veel bewegingsbeperking. Daarna had ik het geluk om nog 3 zware ongelukken mee te mogen maken binnen een paar jaar tijd, waarbij er zoveel meer was beschadigd dat ik nog meer ziekenhuizen, artsen en therapeuten gezien heb met als gevolg veel behandelingen en zware operaties moest ondergaan. Nu draag ik sinds 2011 een neurostimulator die continu de zenuwprikkels dempt, waardoor ik niet zoveel pijn meer heb en nu zonder krukken kan lopen. Ik heb lang elke week een massage gehad, wat ik mijn onderhoudsbeurt noemde. Want dit zorgde ervoor dat ik niet door de pijn verkrampte. Zonder medicatie kan ik niet, maar in combinatie met de massages heb ik nu wel een veel leuker leven met minder beperkingen gekregen.

Inmiddels ben ik 51 jaar en word opgeleid tot massagetherapeut. Ik doe dit omdat ik zelf ervaren heb wat een goede therapeut, die niet alleen maar naar de pijnlijke plek kijkt, voor je kan betekenen.

Conclusie.

Door chronische pijn komt je hele dagelijkse leven op zijn kop te staan. Door stress wordt NPP nog meer verergerd.

Wanneer iemand pijn ervaart is het zaak om deze pijn serieus te nemen en niet naar huis te sturen met een pijnstiller. Vaak gaan mensen met chronische pijn niet snel naar een arts toe, omdat ze bang zijn dat de arts zegt dat het psychisch is. Maar vaak is het een combinatie van letsel/trauma met emotie. Want je gaat toch onzeker worden als iets langer pijn doet.

Ik vind het belangrijk dat artsen, massagetherapeuten en de cliënt zelf samenwerken om zo samen de schade zoveel mogelijk te beperken. Geef een luisterend en aandachtig oor en neem de cliënt serieus. Het is bekend dat NPP zich na een onbepaalde periode pas ontwikkeld, waardoor het pijnsysteem in het lichaam veranderd.

Onderzoek daarom altijd hoe de cliënt in het dagelijks leven staat. Denk hierbij aan of de cliënt veel stress heeft, een goede nachtrust heeft, nog meer klachten dan alleen deze klacht heeft. Maar ook of de lichaamshouding goed is, er misschien iets is gebeurd wat veel indruk heeft gemaakt, is er een voorgeschiedenis van klachten en evt. een trauma. Alleen praten of ‘passief’ de behandeling ondergaan is iets van hoe veel artsen met hun cliënten omgaan. Geef de cliënt weer het gevoel zelf de touwtjes in handen te hebben en niet het gevoel van slachtoffer te moeten zijn of gestraft worden door het eigen lichaam. De cliënt krijgt zo ook veel meer bewustzijn van hoe het lichaam aanvoelt en hoe je er in deze situatie er het beste mee om kan gaan.

Een massagetherapeut heeft geleerd om de klacht in het lichaam niet los te zien van het psychische stuk van de cliënt. Door verschillende klachtgerichte en ontspannende massages, mindfulness massage en algemene kennis laat een massagetherapeut je weer meer plezier in het leven krijgen.

Heb je nog vragen? Neem gerust contact op.